انقلاب آب
نزدیک بھ ٨٧ درصد از مردم اقلیم اھواز از دسترسی بھ آب سالم محرومند.بیشترین میزان آب در ایران در بخش کشاورزی و کمترین میزان آن در بخش خانگی مصرف می شود . اما جدی ترین اھمیت آب در اقتصاد در بخش سلامت است چرا کھ بیماری ھایی ھمچون وبا ، اسھال وبسیاری از بیماری ھای خونی و عفونی از طریق آب منتقل می شوند . این در حالی است کھ رود ھای کارون و کرخھ در رده پر آب ترین رودھای ایران طبقھ بندی می شوند. در این مقالھ سعی کرده ام از یک طرف بھ تاثیر اقتصاد آب در اقلیم اھواز بپر دازم و از طرف دیگر ، راھبرد سیاست حکومت ھا برای کوچاندن مردم عرب اقلیم اھواز را در صد سالھ گذشتھ مورد بررسی و مطالعھ قرار دھم .
بخش عمده ای از اقتصاد مردم اقلیم اھواز از راه کشاورزی و دامداری تشکیل میشود . پس از تعدیل ھایی کھ از سال ٧۵ بھ این سو صورت گرفتھ تقریبا بالای ۴۵ در صد اقتصاد مردم عرب از راه کشاورزی و ١٢ درصد در بخش دامپروری ، ٣٠ درصد در بخش خدمات و بقیھ در بخش صنعت مشغول بھ کار می باشند. از اینرو قطع جریان حیاتی آب می تواند بھ از بین رفتن کسب وکار ، مھاجرت و پدیده خطرناک نا امنی منجر شود. از آنجا کھ در ھمین آواخر سردمداران ) ج الف ( با توسل بھ دروغ ھای آشکار سعی در پنھان سازی عمق فاجعھ ای می کنند کھ در حال ظھور است . برای نمونھ رضا اردکانیان وزیر نیرو در ١٢تیرماه ١٣٩٩ ادعا کرد کھ در کشور ٩٩.٩ درصد جمعیت شھری دسترسی بھ آب سالم و پایدار دارند کھ در روستاھا این نسبت ٨٢.۵ درصد است. و ھمچنین در بخش دیگری از صحبت ھایش گفت ؛ وعده کردیم امسال ٢۵٠ طرح را تا پایان سال با سرمایھ گذاری بیش از ۵٠ ھزار میلیارد تومان بھ بھرهبرداری برسانیم )١(
دیری نپایید کھ در ٢٢ تیرماه یکسال بعد مشخص شد کھ ادعای این وزیر تا چھ اندازه با واقعیت فاصلھ دارد . اقلیم اھواز با مساحتی بالغ بر 63005 کیلومتر مربع در قانون تقسیمات کشوری مصوب سال 1316 ، بھ عنوان استان ششم شامل شھرھای اھواز، محمره )خرمشھر (، عبادان )آبادان( ، میسان )دشت میشان(، ارجان) بھبھان (، دزفول، بروجرد، خرم آباد و گلپایگان بود. در سال 1362 ش شامل شھرستانھای آبادان، اندیمشک، اھواز، ایذه، بندر معشور )ماھشھر(، بھبھان، محمره )خرمشھر(، دزفول و خفاجیھ )دشت آزادگان( )میسان(، رامھرمز، فلاحیھ )شادگان (، شوشتر و مسجد سلیمان می شد و در حال حاضر طبق آخریت تقسیمات دارای 18 شھرستان، 42 بخش و 119 دھستان می باشد ودر حدود چھار درصد مساحت ایران را تشكیل مى دھد. )٢( و ھمچنین استان سیستان بلوچستان بھ تنھایی ، با مساحت 181785 کیلومتر مربع دارای 24 شھرستان ، 59 بخش، 51 شھر و 125 دھستان بیش از ١١ درصد وسعت ایران را دربر میگیرد.)٣(
طبق گفتھ این وزیر طرح آبرسانی بھ شیراز شامل تصفیھ خانھ بزرگی است کھ این تصفیھخانھ، سی و ھفتمین تصفیھ خانھای است کھ در این دولت بھ بھرهبرداری میرسد و تا پایان دولت بھ رقم ۵۴ تصفیھ خانھ آب خواھد رسید یعنی دولت کنونی در پایان دوره کاری خود ،در کمتر از ھر دو ماه در این ھشت سال بھ طور متوسط یک تصفیھ خانھ آب بھ مدار بھره برداری رسیده است . )۴( لازم بھ ذکر است کھ تمامی این طرح ھا بھ ترتیب در استانھای تھران ، قم ، شیراز ، اراک ، خراسان ، لرستان و اصفھان بھ بھره برداری رسیده کھ ھمین امر باعث شده کھ برخی بھ درستی از آپارتاید آب بر علیھ اقلیم ھای اھواز و بلوچستان سخن بھ میان آورند .
از آنجایی کھ آپارتاید آب در کشور ھا فقط بدلیل جنگ و یا کوچاندن ملتی از سرزمین ھای خویش اتفاق می افتاد. نظام جمھوری اسلامی مردمان این اقلیم را جزو ملت خود نمی داند .ھر چند کھ مردم اقلیم اھواز خیلی پیشتر با توجھ بھ سیاست ھای راھبردی رژیم در انتقال آب بھ این نتیجھ رسیده بودند )۵(. وبر خلاف نظر برخی ناسیونالیست ھای دو آتشھ ایرانی کھ رژیم جمھوری اسلامی را حافظ یکپارچگی ایران براساس مرزھای ساس پیکو می پندارند ، این خود رژیم محبوب آنھاست کھ ملت ھا را مجبور بھ انتخاب مھاجرت و یا جدایی طلبی برای جلوگیری از بھ تاراج رفتن منابع سرزمین شان میکند . چھ دوست داشتھ باشیم وچھ نداشتھ باشیم ، این انتخاب تنھا راه ممکن برای ملتی ایست کھ از تبدیل شدن سرزمین خود بھ زمین سوختھ توسط اشغالگران جلوگیری می کند . )۶(
تاریخچھ مختصر طرح توسعھ نیشکر
تاریخچھ این طرح بھ قبل از انقلاب ودر زمان پھلوی دوم یعنی در سال ١٣٣١ توسط آمریکایی ھا باز می گردد کھ در سال ١٣۵۶ بھ بھره برداری رسید. با این وجود، پس از انقلاب در سال ١٣٦٣ صندوق مطالعات توسعھ نیشکر وصنایع جانبی در راستای اھداف خودکفایی محصولات اساسی کشور در اقلیم اھواز تاسیس شد و مطالعات خود را در راستای اھداف تامین شکر مورد نیاز و نیز تامین بخشی از محصولات اساسی وابستھ بھ نیشکر ازجملھ کاغذ، خوراک دام، تختھ صنعتي نیمھ سنگین، الکل طبی و خمیر مایھ و…. آغاز نمود. طرح اولیھ شامل احداث ٧ واحد کشت و صنعت نیشکر و تولید شکر در مساحتی بھ وسعت ٨٤٠٠٠ ھکتاردر اقلیم اھواز پیشنھاد ودرسال ١٣٦٥ مورد تصویب شورای اقتصاد و ھیئت وزیران قرار گرفت. عملاً عملیات اجرایی طرح توسعھ نیشکر و صنایع جانبی در سال ١٣٧٠ و در ٧ واحد کشت و صنعت مجزا ھر کدام با ظرفیت اسمی تولید سالانھ ١٠٠ ھزار تن شکر آغاز شد. )٧(
جاسم شدید زاده نماینده مردم اھواز در دوره ششم مجلس شورای اسلامی طی سخنرانی خود در صحن علنی مجلس، با مخالفت علنی خود از طرح توسعھ نیشکر بھ عنوان بلای جان مردم اقلیم اھواز یاد کرد و ھشدار داد کھ این اقدام منجر بھ صدمات وسیع انسانی و زیست محیطی شده کھ تنھا در بخش رھا سازی پساب نیشکر ، پانصد ھزار ھکتار زمین کشاورزی از بین رفتھ ،کھ این موضوع با وزارت کشاورزی و سازمان محیط زیست در میان گذاشتھ شده و ھر دو نھاد ھیچ گونھ اقدامی برای حل این مشکل نکرده اند .
این در حالی است کھ اصولاً طرح توسعھ کاشت نیشکر بھ ھیچ وجھ نھ برای مردم اقلیم و نھ برای رژیم ، صرفھ اقتصادی ندارد . چرا کھ شکر و فرآورده ھای تولیدی منشعب از آن بسیار ارزان ھستند وبراحتی می توان آنھا را وارد کرد . حتی اقتصاد مقاومتی )حکومتی ( مورد ادعای حکومت ھم نمی تواند توجیھ گر این طرح باشد . چرا کھ با ھیچ منطقی اقتصادی سازگار نیست کھ شما یک کالا را ده برابر قیمت آن در بازار آزاد تولید کنید وانتظار یک تولید پایدار داشتھ باشید ، از اینروست کھ ورشکستھ گی شرکت توسعھ نیشکر ھفت تپھ ماحصل این اقدام عدوانی رژیم است . اما چرا حکومت خود خوانده ) ج الف (اصرار دارد کھ این طرح را بھ مردم تحمیل کند موضوع بحث ماست . از آنجا کھ بخشی از زمین ھای اقلیم در دوره پھلوی دوم بنام انقلاب سفید از دست بومیان خارج شدوبدست فرماندھان حکومت ارتش پھلوی سپرده شد و در حکومت جمھوری اسلامی بھ فرماندھان سپاه ، خود بیانگر این واقعیت است کھ حکومت ھا یکی پس از دیگری با توجیھ ھات امنیتی سعی در چپاول زمین ھا داشتھ و مردم عرب را سعی بھ کوچاندن از سرزمین پدریشان می کنند. چرایی توسل بھ طرح ھای پوششی یکی در پوشش انقلاب سفید دھقانان و دیگری در پوشش اقتصاد مقاومتی در این واقعیت نھفتھ است کھ این اقلیم بھ قدری از لحاظ اقتصادی استراتژیک و حائز اھمیت است کھ ھیچ حکومتی در ایران نمی تواند حتی یک ھفتھ بدون ثروت این اقلیم از پس مخارجش بر بیاید.
تاریخچھ مختصر سد سازی صد سالھ اخیر در اقلیم اھواز
بھ دلیل وجود منابع عظیم آب و خاک در اقلیم اھواز و ضرورت بھرهبرداری از آنھا در سال 1335 سازمان برنامھ و بودجھ موظف گردید بھ منظور شناخت پتانسیلھای آبی و خاکی در منطقھ، مطالعات لازم را از طریق مشاورین خارجی انجام دھد، بر این اساس مھندسین مشاور عمران و منابع )D&R( بھ عنوان مشاور انتخاب شد و در اواخر ھمان سال مطالعات خود را آغاز نمود کھ نتیجھ بررسیھای انجام شده در اسفند ماه سال 1337 طی گزارشی تحت عنوان “طرح توسعھ جامع منطقھ خوزستان” تھیھ و تحویل مقامات شد در این گزارش باتوجھ بھ منابع عظیم آب و خاک موجود در منطقھ احداث 14 سد بر روی رودخانھھای خوزستان، آبیاری حدود یک میلیون ھکتار از اراضی مستعد کشاورزی و
تولید 6600 مگاوات انرژی برق آبی پیش بینی گردید لازم بھ ذکر است کھ برای پیگیری و اجرای طرحھای مذکور در سال 1336 مؤسسھ عمران خوزستان )K.D.S( کھ در حقیقت شعبھای از شرکت مھندسین مشاور عمران و منابع نیویورک بود تأسیس و مشغول بھ کار گردید. پس از انقلاب این تعداد بھ ١١۴ عددرسید یعنی در طول مسیر ٩۴۵ کیلومتری کارون بھ ازای ھر ده کیلومتر یک سد بنا خواھد شد کھ در حال حاضر چھل سد آن بھ بھره برداری رسیده است . اما آیا واقعااین تعداد بالای سدھای ساختھ شده در مسیر توسعھ اقلیم بنا شده ؟ طبق بررسی ھای نگارنده مشخص شد کھ طرح ھای پوششی سد سازی صرفاً جنبھ تبلیغاتی داشتھ وھدف آن ھدر دادن آب بھ ھر شکل ممکن است . راھبرد ھدر دادن آب باعث می شود کھ رژیم بقیھ استان ھا را در گیر پروژه خود کرده و با توجیھ انتقال آب شرب بھ بقیھ استانھایی کھ سابق بر این ، توسط قنات و یا آب آنبار تامین آبی می شدند را در گیر اقلیم اھواز کنند تا از این رھگذر مردم اقلیم اھواز را ترغیب بھ مھاجرت بھ بقیھ استانھا شوند . اصولاً توجیھ اقتصادی ندارد کھ زمین جلگھ ای اقلیم اھواز را بھ شوره زار تبدیل کنیم تا شوره زار ھای اصفھا ن ، اراک و قم را بھ زمین زراعی تبدیل شوند . چرا کھ دیری نمی پاید کھ صرف ھزینھ ھای ھنگفت انتقال آب ، از ساخت کانال تا ھدایت آن توسط کریدور ھا کمر مصرفھ کننده را را در آینده کوتاه می شکند. چرا کھ رژیم نمی تواند برای مدت زیادی از پس ھزینھ آن بر بیاید و ناچار است آن ھزینھ را بھ شکل مالیات از استان ھای بالا دستی سر خوش از انتقال آب از سر شاخھ ھای کارون بستاند . چرا کھ در حال حاضر ھزینھ ھر متر مکعب آب شرب در ایران ده سنت است در حالی کھ در اروپا چھارده دلار ، در ترکیھ سی وشش دلار و در کانادا نودو یک دلار است . و اگر میانگین را بھ قیمت آب در ایران در نظر بگیریم ، تنھا اروپاییان سی ویک برابر ایرانی ھا بابت آب شرب ھزینھ میکنند.)٩(
نتیجھ گیری
اولین پروژه کوچاندن اعراب از اقلیم اھواز توسط رضا شاه کلید خورد ، بھ دست محمد رضا شاه امتداد یافت ودر رژیم جمھوری اسلامی با سد سازی ، کاشت نیشکر ، سیلاب ، خشکاندن ھور العظیم و نوشتن نامھ توسط وزیر کشور مشھور بھ نامھ ابطحی شکل علنی
پیدا کرد و با خشکاندن رودھای کارون وکرخھ بھ شکل کنونی در آمد کھ مردم اقلیم اھواز بھ زبان مادری خود شعار ) لا للتھجیر ( سر می دھند . و تا زمان نوشتن این مقالھ در ھفتمین روز تظاھرات بیش از ده کشتھ توسط رژیم سفاک ) ج الف ( کھ جواب تشنگی را با گلولھ میدھد بھ ثبت رسیده است وجای بسی تاسف است کھ سازمان جھانی آب ھیچ اقدامی حتی بھ شکل بیانیھ در اعتراض بھ کشتار خونین در اقلیم اھواز تدارک ندیده و خود را بھ کر گوشی می زند .
باسل کارونی ٢٢جولای ٢٠٢١
مراجع : ١- بنگرید بھ گزارش سایت خبری مھر در ١٢ تیر ١٣٩٩ mehrnews.com/xScyV
٢- بنگرید بھ سایت سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور جغرافیای استان – مرکز اھواز
٣- بنگرید بھ پرتال استان سیستان و بلوچستان معرفی استان | سیستان و بلوچستان ۴- بنگرید بھ ھمان )١(
۵- بنگرید بھ پژوھش دکتر عقیل دغاغلھ با نام امتناع مردم بومی عرب اھواز و امکان گذر بھ آینده ای صلح آمیز
۶- از آنجایی کھ رژیم ) ج الف ( برخورد برابر با اتباع خود ندارد، صفت اشغالگر در این مقالھ بھ شخص یااشخاصی کھ سعی در بھ تاراج بردن ثروت ملتی بھ نفع ملت خود کنند اطلاق شده است.
٧- بنگرید بھ وبلاگ شخصی علی قاسمی پور تاریخچھ نیشکر در ایران وخوزستان ٨- بنگرید بھ وبلاگ سازمان آن وبرق خوزستان تاریخچھ
٩-بنگریدبھروزنامھدنیایاقتصاد،شمارهروزنامھ٣١۶٨ -https://www.donya e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4- %D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA- %D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86-3/794021- %D9%82%DB%8C%D9%85%D8%AA-%D8%A2%D8%A8- %D8%B4%D8%B1%D8%A8-%D8%AF%D8%B1- %D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7- %D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1- %D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86