قومیت های غیر فارس در ایران، به بحث گذاشت. نمایندگان قومیت ها در این اجلاس که در روزهای سه شنبه و چهارشنبه برگزار شد، بر تبعیض قومیتی که مسئولان جمهوری اسلامی روا می دارند تاکید کردند. در این اجلاس نمایندگانی از قومیت عرب که اکثریت را در استان خوزستان تشکیل می دهد و نمایندگانی از سنی های سیستان و بلوچستان و کردستان حضور داشتند این در حالی است که ترکمن ها و آذری ها غایبان اجلاس یاد شده بودند. همچنین نماینده ای از بهائیان در اجلاس حضور داشت و خواستار به رسمیت شناختن بهائیت به عنوان یک دین در ایران شد. او گفت بهائیان پس از اسلام پیروان دین دوم در ایران هستند اما با خطر اعدام مواجهند. این اجلاس خواستار مشارکت فعالانه اقلیت ها در زندگی اقتصادی شد.
عربهای ایرانی
کریم بنی سعید عبدیان رئیس سازمان حقوق بشر در اهواز در سخنرانی خود از فقدان مشارکت قومیت های غیر فارس در حکومت و پروژه های بزرگ اقتصادی سخن گفت. او همچنین تاکید کرد که زبان فارسی به رغم این که قانون اساسی زبان عربی را زبان قرآن دانسته، به عنوان تنها زبان رسمی به رسمیت شناخته شده است. او خاطرنشان کرد که منطقه اهواز از تبعیض اقتصادی رنج می برد و مسیر رود کارون به سوی اصفهان و رفسنجان سوق داده شده است.
اما حمید کنانی فعال حقوق بشر در ایران از گستردگی خرابی ها ، تخریب محیط زیست، زمین های مین گذاری شده در جنگ ایران و عراق (1988-1980) و پروژه های بزرگ توسعه اقتصادی همچون پروژه های نیشکر و پروژه اروند تجاری در مناطق عرب نشین سخن گفت گه باعث آوارگی و فرار مردم از روستاها و حرکت به سوی شهرهای بزرگ شده اند. او افزود که این مهاجران در حومه شهرها در حلبی آباد ها زندگی می کنند که این وضعیت به محرومیت، به حاشیه رانده شدن اقتصادی، تبعیض علیه آن ها و بالا رفتن شمار بی کاران و در نتیجه افزایش فقر، گسترش اعتیاد به مواد مخدر و بالا رفتن نرخ جرم و جنایت انجامیده است به گونه ای که زندانها مملو از محکومان شده و پدیده اجرای حکم اعدام و قطع اعضای محکومان در ملا عام رو به فزونی گذشته است.
از سویی یوسف عزیزی بنی طرف گفت: “من به اقلیت عرب در ایران تعلق دارم و به نمایندگی از مرگز مبارزه با نژاد پرستی و عرب ستیزی در ایران سخن می گویم . او در سخنان خود به “انواع تبعیض نژادی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، علیه قوم عرب اهواز” اشاره کرد.
یوسف عزیزی بنی طرف بر وجود آن چه تلاش های دولتی برای تغییر بافت مسکونی استان خوزستان که آن را عربستان نامید تاکید کرد؛ نامی که به گفته او به مدت 5 قرن تا اوایل قرن بیستم، ساری بود. او به سندی که آن را مرکز سرشماری در شهر اهواز منتشر ساخته اشاره کرد که حاکی از آن است که در سالهای 1996 تا 2006، 833000 غیر عرب تنها در این شهر اسکان داده شدند. این بدین معنی است که تا سال 2010 حدود یک میلیون نفر به اهواز مهاجرت داده شده اند.
تبعیض علیه کردها و سنی ها
نماینده کردهای ایرانی در سخنان خود به آن چه تبعیض و ستم به کردها نامید اشاره کرده و گفت که این وضعیت رشد اقتصادی آن ها را با مانع مواجه می کند. او تاکید کرد که قانون اساسی ایران پیروان مذهب تسنن را از نامزدی برای انتخابات ریاست جمهوری منع می کند.
لقمان احمد از حزب دمکرات کردستان ایران نیز گفت بسیاری از فعالان کرد یا اعدام می شوند یا به زندان های بلند مدت محکوم می شوند به گونه ای که به کردها اجازه تاسیس احزاب ویژه خود داده نمی شود.
بیاینه حقوق اقلیت های قومیتی، نژادی دینی و زبانی به حق افراد وابسته به این اقلیت ها در مشارکت در زندگی فرهنگی، دینی، اجتماعی و اقتصادی عمومی به شکلی فعال تاکید می کند. این بیانیه همچنین بر به رسمیت شناختن وابستگان به اقلیت ها قومی به عنوان جزئی اجتناب ناپدیز از توسعه جامعه به عنوان پیش شرطی برای ساختن جامعه ای مبنی بر دوستی و احترام تاکید میان تمام اجزای آن می کند.
در این اجلاس نمایندگانی از دولت های مختلف حاضر شدند اما نقش هیات رسمی ایران کمرنگ بود.
قبطی های مصر
در این اجلاس “هبه مصطفی” از هیات نمایندگی مصر در سازمان ملل متحد در ژنو به سخنان سخنگوی قبطی ها که گفته بود پیروان این دیانت در مصر تحت ستم هستند پاسخ داد و اظهار داشت که قبطی ها در مصر شهروندان درجه یک هستند و از هیچ گونه تبعیضی رنج نمی برند. او تاکید کرد که قبطی ها جزئی از تار و پود جامعه مصر هستند و به هیچ وجه به عنوان پیروان اقلیت دینی با آن ها رفتار نمی شود.
اقلیت سیاه پوست یمن
در این کنفرانس نمایندگانی از اقلیت های شناخته نشده نیز حضور داشتند. از جمله سامی النقار که خود را نماینده اقلیت “الاخدام” معرفی کرد در اجلاس یاد شده سخنرانی کرد و الاخدام اقلیت نژادی سیاه پوست با اصلیت حبشی هستند که در یمن زندگی می کنند. بیشتر آن ها در کوخ های ساخته شده از حلبی یا کارتن و تایر های خودرو در حومه شهرها زندگی می کنند که به محل تجمع آن ها “محوی” که به معنی محل نگهداری سگ ها است گفته می شود.